معروف عبارت است از تمام پسند های یک جامعه که در غالب اجرای عملی و روزمره آنها نمایان می شود. هر جامعه با توجه به شرایط فرهنگی خود رفتار ها و هنجار هایی را معروف می داند و مردم آن جامعه در جهت گسترش کمی و کیفی آن تلاش می کنند که این تلاش و فعالیت فزاینده اشاعه فرهنگ نامیده میشود.

برای مثال همچنان که در یک جامعه آمریکایی سعی بر آن می شود که سبک زندگی آمریکایی بر سایر ملت ها تحمیل شود، یک جامعه ایرانی نیز سعی در تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنجار های مورد پسند خود به سایر ملل می نماید.

در این میان این سوال بوجود می آید که چه تفاوتی میان اشاعه فرهنگ با روش های مختلف وجود دارد و آیا ماهیت فرهنگ در نوع اشاعه ی آن تاثیرگذار است؟

نخست لازم است تفاوت فرهنگ ها را دریابیم تا امکان بررسی تفاوت نوع اشاعه ی آنها نیز مهیا گردد.

فرهنگ در متون و ادبیات اسلامی به واژه ی “معروف” ترجمه شده است، واژه ای که در بردارنده ی معنای پذیرش عمومی جامعه می باشد و در حقیقت به آسانی می توان گفت هر رفتاری که مورد پسند مردم یک جامعه باشد معروف نامیده می شود.

اما آیا می توان یک رفتار بد را فرهنگ یا معروف نامید؟

تفاوت نگاه اسلامی و غیر اسلامی به فرهنگ همینجاست… در نگاه اسلامی فرهنگ و هنجار همان رفتار هایی هستند که با مبانی اعتقادی و انسانی سازگاری دارند و یا قسمتی از آن ها در راستای مبانی انسانی به وقوع می پیوندد. اما در نگاه غیر اسلامی مقوله ی فرهنگ و عرف خارج از محدوده ی شرع و انسانیت تعریف می شوند و در حقیقت تمام رفتار هایی که جامعه به آنها میل دارد خواه بد باشد و خواه خوب در نگاه غیر اسلامی معروف و فرهنگ نامیده می شوند.

با این تعریف می توان دریافت تعریف فرهنگ در جوامع غیر اسلامی بیشتر از آنکه مروج انسانیت باشد مروج اومانیسم و انسان گرایی می باشد و با این نتیجه گیری راهی برای ما باقی نمی ماند جز آنکه با روشنگری اثبات کنیم مدل غیر اسلامی تعریف از عرف و فرهنگ یک مدل غیر انسانی و بلکه ضد انسانی است.

برای اثبات این مدعا می توان به نکاتی اشاره کرد که زوال و شکست این دیدگاه را پس از بجا گذاشتن آثار خود به همراه خواهد داشت…

۱-      عدم ثبوت معروف و احتمال غلبه ی منکر…

در جامعه ای که تعریف فرهنگ به مفاهیم اومانیستی سپرده شود هر لحظه ممکن است خوب و بد جای یکدیگر را بگیرد و زمانی که بد جای خوب را گرفت عملا غلبه ی بد بر خوب امکان پذیر خواهد شد و اگر اینچنین شد بازگشت به حالت عادی باید با یک تحول عظیم (انقلاب) صورت بپذیرد که حتی ممکن است با شکست های مکرر و سنگین همراه باشد.

۲-      اومانیست هدف متعالی ندارد…

در حقیقت جذاب ترین هدف در نگاه اومانیستی زندگی دنیوی زیبا و آسان است… اگرچه در این نگاه قسمتی از اهداف کوچک و زمینی انسان پیگیری خواهد شد اما نباید فراموش کرد که این هدف اگر به همین دنیا ختم شود می تواند پست ترین رفتار ها را توجیه کند… در حقیقت انگیزه ی قتل، غارت و تجاوز در بسیاری از موارد همین اهداف زمینی است که با نگاه متعالی ساماندهی و روشیابی نشده اند و یقینا سیری ناپذیری انسان نسبت به دریافت هرچه بیشتر لذات دنیوی چاشنی و محرک این انحرافات خواهد بود.

۳-      همیشه احتمال نقص قوانین در سیستم اومانیستی وجود دارد…

قانون به عنوان اصل مترقی راهنمایی و جهت دهی رفتار های جامعه می بایست کامل و بی نقص باشد در حالی که نگاه اومانیستی به قانون و قانونگذاری بر اساس انسان گرایی نمی تواند نسخه ی بی اشکال از قوانین را در اختیار جامعه و مجری قرار دهد، در حقیقت چنین جامعه ای هرگز روی تمکین حداکثری به قانون و یا حتی انتفاع حداکثری از قوانین را نخواهد دید… در این جامعه همیشه عده ای از قوانین موجود منتفع و عده ای متضرر خواهند شد.

این نکات و بسیاری دیگر موجب آن خواهد شد تا در نگاه اومانیسم به فرهنگ نوعی از هم گسیختگی هنجار ها اتفاق بیافتد که در این حالت هیچ بعید نیست که نزد افکار عمومی بدی ها توجیه شوند و خوبی ها زشت معرفی گردند، در چنین جامعه ای واضح است که ظلم به راحتی می تواند حاکم باشد و مظلوم مورد اتهام همیشگی قرار گیرد…

و البته نباید فراموش کنیم چیزی که امروزه موجب طغیان در اشاعه ی منکرات شده است سکوت مردم در جوامع مختلف نسبت به اشاعه ی ضد فرهنگ هاست و چنانچه جوامع نسبت به مسیر غیر انحرافی فرهنگ و عرف آگاهی داشته باشند هرگز در دام آنچه به نام فرهنگ از مسیر ضد فرهنگ منتشر می شود نخواهند افتاد.

در آخر باید به این نکته اشاره کرد که جامعه ی نیمه بیدار امروزی دریافته است که نسخه های اومانیستی هرگز راه نجات بشر نخواهند بود، بلکه روش هایی ناجی بشر می باشند که از جانب عالم، حکیم و عادل مطلق صادر شده باشند و یقینا قانون اسلام کامل ترین و بی نقص ترین قانون عالم می باشد و اگر در جامعه ای فرهنگ بر اساس این قانون کامل بنیان نهاده شود بی نقص ترین و زیباترین فرهنگ ها خواهد بود.